مروری بر دستورالعمل تکمیل و گزارش سوابق عملیاتی آب توازن کشتی ها

مقدمه

کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی، در هشتادمین فصل خود (3 تا 7 ژوئیه 2023) راهنمایی برای ثبت و گزارش عملیات آب توازن کشتی ها بر اساس ویرایش بعدی کتابچه ثبت عملیات آب توازن، منتشر کرد. لازم به ذکر است که تکمیل و نگهداری ویرایش جدید این کتابچه از 1 فوریه 2025 لازم الاجرا خواهد بود.

مقرره B-2 کنوانسیون مدیریت آب توازن، به الزام نگهداری کتابچه ثبت عملیات آب توازن کشتی ها (BWRB) اشاره می کند و پیوست II کنوانسیون نیز به اطلاعات مورد نیاز در آن می پردازد. در بسیاری از بنادر و یا پایانه های دریایی، محتویات مندرج در این کتابچه توسط افسران کنترل بندری و به منظور تعیین انطباق با مفاد کنوانسیون، بررسی می شوند.

در ادامه، جزئیاتی از نحوه ثبت عملیات آب توازن شامل فرمت های استاندارد شده برای حفظ سوابق عملیاتی، شرح داده می شود.

پر کردن کتابچه ثبت عملیات آب توازن چگونه است؟

برای ورود تاریخ از قالب سال/ماه/روز استفاده کنید. اگر یک عملیات بیش از یک روز طول بکشد، تاریخ شروع را به همراه ساعت شروع و اتمام عملیات را نیز با ذکر تاریخ و ساعت پایان، ثبت کنید. مثال هایی از نحوه درج اطلاعات را در قسمت های بعدی این مقاله می توانید مشاهده کنید.

شماره و شناسه مناسب و مرتبط با نوع عملیات را باید در ستون مربوطه وارد کنید. همه زمان ها را با توجه به زمان هماهنگ جهانی (UTC) و زمان میانگین کشتی (SMT) وارد کنید. نام مخازن آب توازن را باید مشابه با نام مربوطه در طرح مدیریت آب توازن (BWMP)، ثبت

 کنید. نام بنادر را با استفاده از استاندارد UN/LOCODE به صورت مناسب وارد کنید و در صورت عدم وجود در این استاندارد، یا در حالتی که در یک پایانه نفتی و یا منطقه لنگرگاهی خاصی عملیات آب توازن انجام شده باشد، نام بندر و کشور را به طور کامل بنویسید. بدین منظور نباید از علامت های اختصاری استفاده کرد. موقعیت مکانی عملیات را در قالب درجه، دقیقه و ثانیه بنویسید. (طول و عرض جغرافیایی)

تحت عنوان "روش تصفیه آب توازن"، هر عملیاتی را که در شرایط خاصی بر روی آب توازن اعمال می شود، به دقت وارد کنید. در این خصوص تصفیه های قبلی و یا بعدی نباید درج گردند. اگر بیش از یک روش برای تصفیه آب توازن به کار رود، هر کدام به همراه اطلاعاتی مانند حجم تصفیه شده به صورت جداگانه وارد شود. بدین منظور باید از عبارات زیر استفاده کرد:

جدول 1

بین ورودی های متوالی نباید خطوط خالی وجود داشته باشد. در مورد کشتی هایی که مفاد مقرره A-5 به آنها اعمال می شود و دولت صاحب پرچم ملزم به نگهداری سوابق عملیات آب توازن آنهاست، اطلاعات مشخص شده در این بند باید رعایت شود.  

اطلاعات وارد شده در کتابچه ثبت عملیات آب توازن باید به زبان کاری کشتی باشد. اگر زبان کاری انگلیسی، فرانسوی و یا اسپانیایی نباشد، ورودی ها باید به یکی از این سه زبان نیز ترجمه شوند. در صورتی که ورودی ها به زبان رسمی دولت صاحب پرچم انجام شده باشد، بر اساس مقرره B-2.5، در حالتی که اختلاف یا مغایرتی رخ دهد، همین ورودی ها مرجع رفع اختلاف خواهند بود.

مطابق با مفاد مقرره B-2.5، هر کدام از ورودی های مرتبط با عملیات آب توازن باید توسط افسر مسئول امضا شود و فرمانده شناور نیز باید در انتهای هر صفحه امضای خود را وارد نماید. در صورت ورود نادرست اطلاعات، بخش مربوطه باید به گونه ای خط زده شود که اطلاعات همچنان خوانا بوده و ورودی های صحیح بعدی نیز به دنبال آن نوشته شود. به همین ترتیب در خصوص عملیات آب توازنی که اطلاعات آن در زمان مقرر وارد نشده به نوعی ورود اطلاعات آن از دست رفته باشد، اطلاعات مربوطه باید در کتابچه ثبت گردد.

حفظ و نگهداری اطلاعات

بر اساس مقرره B-2.2، کتابچه ثبت عملیات آب توازن باید حداقل به مدت دو سال پس از آخرین ورودی ثبت شده، بر روی کشتی نگهداری شود و پس از آن برای مدت حداقل 3 سال دیگر در کنترل شرکت باقی بماند. این بدان معنی است که در مدت زمان نگهداری آن بر روی شناور، هر زمان که لازم باشد، باید برای کنترل و بازرسی در اختیار افراد مسئول قرار بگیرد. در خصوص شناورهایی که برای دریانوردی دائماً یدک کشی می شوند، این کتابچه می تواند بر روی شناور یدک کش نگهداری شود.

افسران کنترل بندری که توسط یکی از اعضای پیوسته به کنوانسیون مجاز به انجام بازرسی هستند، می توانند هر زمان که نیاز بدانند از محتویات و برگه های کتابچه ثبت عملیات آب توازن کشتی رونوشتی تهیه کرده و از فرمانده شناور بخواهند که محتویات این رونوشت را برابر با اصل، تأیید کند. این رونوشت های تأیید شده می توانند در تمام محاکم حقوقی و قضایی به عنوان مدرک قابل پذیرش باشند. بدیهی است که بازرسی از این کتابچه باید تا حد امکان سریع و بدون ایجاد تأخیر در عملیات معمول شناور، انجام بپذیرد.

نمونه ورودی های کتابچه ثبت عملیات آب توازن

شناسه A – دریافت آب توازن توسط کشتی

هنگامی که عملیات دریافت آب توازن توسط کشتی انجام می شود:

1. زمان و مکان شروع (بندر دریافت یا طول و عرض جغرافیایی)
2. زمان و مکان تکمیل (بندر دریافت یا طول و عرض جغرافیایی و حداقل عمق آب در مدت دریافت)
3. نام مخازن تحت تأثیر عملیات
4. حجم تخمینی دریافت و مقدار کل نهایی آب توازن باقی مانده بر حسب متر مکعب
5. آیا مطابق با طرح مدیریت آب توازن تأیید شده، انجام شده است؟
6. روش تصفیه آب توازن

کشتی ای که باید استاندارد D-1 کنوانسیون را رعایت کند و دریافت آب توازن را مطابق با طرح مدیریت آب توازن تأیید شده انجام می دهد، در بند 5 باید عبارت " بله، عملیات تعویض آب توازن طبق طرح مدیریت آب توازن برای انطباق با D-1 انجام شده است." را وارد کرده و در بند 6 عبارت "هیچ کدام" را وارد کند. در غیر اینصورت، اگر عملیات تعویض آب توازن انجام بگیرد، شناسه C باید ثبت شود.

مثال های یک و دو آب توازن دریافت شده جدید را به مقدار 6800 متر مکعب و آب تصفیه شده قبلی موجود در مخازن را 400 متر مکعب در نظر گرفته اند. مخلوط کردن آب تصفیه شده و آب تصفیه نشده باعث می شود که کل آب مخزن به صورت کنترل نشده در نظر گرفته شود.

در صورتی که کشتی مجبور به دریافت آب توازن مدیریت نشده باشد، در بند 5 باید عبارت "خیر" و در بند 6 باید عبارت"هیچ" به همراه دلیل آن، ذکر شود.

سیستم های مدیریت آب توازنی که بر اساس طراحی شان، فرآیند دریافت آب توازن بدون هیچ عملیاتی در آنها انجام می شود و تصفیه در مراحل دیگر اجرا خواهد شد، باید طبق مثال 3 عمل کنند. بدین صورت که در بند 6 عبارت "هیچ، طبق طراحی BWMS" ذکر شود و در ادامه و هنگام انجام عملیات تصفیه درون مخزنی، شناسه C-2 طبق مثال 10، ثبت گردد.

شناسه B – عملیات تخلیه آب توازن

1. زمان و مکان شروع (بندر تخلیه یا طول و عرض جغرافیایی)
2. زمان و مکان تکمیل (بندر تخلیه یا طول و عرض جغرافیایی و کمترین عمق آب در طول عملیات)
3. نام مخازن متأثر از عملیات تخلیه
4. حجم تخمینی، دبی و مقدار نهایی آب توازن باقی مانده بر حسب متر مکعب
5. پاسخ به این سوال که آیا عملیات تخلیه آب توازن مطابق با BWMP تأیید شده، انجام شده است یا خیر؟
6. روش تصفیه آب توازن

برای کشتی که دارای تأییدیه استاندارد D-1 در گواهینامه آب توازن خود است، در بند 5 عبارت "بله، مطابق با D-1" و در بند 6 عبارت "خیر" وارد شود.

برای شناورهایی که سیستم های تصفیه آب توازن تک مرحله ای (فقط در هنگام دریافت) در آنها نصب شده است، باید در بند 6 عبارت "هیچ، طبق طراحی BWMS" ثبت شود.

در حالتی که کشتی ها مطابق با طرح اضطراری (Contingency Plan) موجود در BWMP تأیید شده، عملیات تخلیه آب توازن را انجام می دهند، ثبت جزئیات مطابق با مثال 7 انجام شود.

در حالتی که یک کشتی دارای گواهینامه D-1، باشد و عملیات تعویض آب توازن در آن انجام نشود، در بند 5 عبارت "خیر" و در بند 6 عبارت "هیچکدام" باید درج گردد.

در کشتی های دارای گواهینامه D-2، در صورتی که عملیات تخلیه آب توازن به گونه ای انجام شود که آب نیمه تصفیه یا آب تصفیه نشده، تخلیه شود به گونه ای که فرآیند مطابق با BWMP تأیید شده انجام نشود، این رویداد باید در بند 5 ثبت شده و در بند 6، عبارت "هیچ" به همراه دلایل آن، وارد شود. علاوه بر این، باید شناسه های F یا H (بنا به مورد) قبل از بند 6 وارد شده و شرایطی را که منجر به تخلیه غیر منطبق گردیده است، توضیح داده شود.

برای یک کشتی دارای گواهینامه D-2، تنها در صورتی که کشتی در عملیات تخلیه، برنامه اضطراری را مطابق با BWMP تأیید شده، دنبال کرده باشد، در بند 5 عبارت "بله، مطابق با طرح اضطراری تأیید شده" و در بند 6 عبارت "BWMS تأیید شده" درج گردد. (اگر عملیات بر اساس فرآیند طرح اضطراری تخلیه موجود، انجام شده باشد.)

شناسه C – عملیات تعویض آب توازن یا تصفیه از طریق گردش داخلی بین مخازن

شناسه C-1: تعویض آب توازن

1. زمان و مکان شروع (طول و عرض جغرافیایی)
2. زمان و مکان تکمیل (طول و عرض جغرافیایی)
3. کمترین فاصله از نزدیکترین ساحل و حداقل عمق آب در حین تعویض یا در صورت لزوم منطقه تعویض آب توازن تعیین شده مطابق با مقرره   B-4.2    
4. پاسخ به این سوال که آیا عملیات مطابق با طرح مدیریت آب توازن انجام شده است یا خیر و روش استفاده شده در تعویض آب توازن، بیان شود. (sequential or flow-through or dilution)
5. نام مخازن متأثر از عملیات
6. کل مقدار تعویض شده و مقدار کل نهایی در کشتی بر حسب متر مکعب
7. روش تصفیه برای آب توازن ورودی

روش تعویض اعلام شده باید مطابق با BWMP تأیید شده باشد. در صورت همزمانی تعویض و تصفیه آب توازن (BWE & BWT) که بر اساس طرح اضطراری موجود در BWMP تأیید شده، انجام شود، باید کتابچه مطابق با مثال 9 تکمیل شده و در صورت لزوم، قبل از تخلیه آب توازن به این روش، به مقامات مسئول اطلاع داده شود.

در صورت انجام عملیات تعویض آب توازن در منطقه ای تعیین شده، نام منطقه یا طول و عرض جغرافیایی آن را در بند 1.3 ذکر کنید و در بند 1.4، عبارت "منطقه تأیید شده مطابق با مقرره B-4.2" را وارد کنید.

در صورتی که به دلیل وجود مشکلات ایمنی و یا عملیاتی، شناور قادر به انجام تعویض آب توازن نباشد، کتابچه باید مطابق با مثال 26، تکمیل گردد.

اگر عملیات تعویض آب توازن با روشهای  flow-through or dilution انجام بگیرد، در بند 1.4 باید عبارت "بله، روش flow-through or dilution (مطابق با BWMP)" درج گردد و در بند 1.6 کل مقدار تعویض شده و مقدار نهایی باقیمانده آب توازن وارد شود. ( به عنوان مثال، 22000 متر مکعب تعویض شده و 7200 متر مکعب باقیمانده)

شناسه C-2: عملیات گردش داخلی آب توازن برای تصفیه یا تصفیه داخل مخزن

1. زمان شروع
2. زمان تکمیل
3. نام مخازن تحت تأثیر (نام مخازن مبدا و مقصد در صورت وجود)
4. کل مقدار تصفیه شده (از طریق گردش بین مخزنی یا درون مخزنی) به متر مکعب
5. روش تصفیه آب توازن

حالتی که در مثال 10 نمایش داده شده است، به کشتی هایی اعمال می شود که تصفیه آب توازن را با گردش بین مخازن اجرا می کنند. در این حالت، هیچگونه دریافت آب توازن جدیدی رخ نمی دهد.

کشتی هایی که با توجه به روش های مندرج در BWMP خود، در مرحله دریافت آب توازن هیچگونه عملیاتی بر روی آن اجرا نمی کنند و تصفیه را تنها با جابه جایی بین مخزنی و یا عملیات درون مخزنی انجام می دهند، باید طبق مثال 3 عملیات دریافت آب توازن را ثبت کرده و برای عملیات تصفیه برابر با مثال 10، عمل نمایند.

در عملیاتی که در آن جابجایی آب توازن به منظور اصلاح انحراف عرضی شناور (List Correction) اجرا می شود، شناسه C نباید وارد شود. (Anti-Heeling Systems)

در صورتی که آب توازن موجود در مخازن (چه تصفیه شده و چه تصفیه نشده) با کیفیت یکسان آب جابه جا شود، و این موارد پیشتر با شناسه A یا C وارد شده باشد، نیازی به ثبت اطلاعات جدیدی در این خصوص نیست.

در حالتی که آب توازن دریافتی به مخازنی غیر از مخازن مشخص شده تحت شناسه های A-3، C-1.5 یا C-2.3 انتقال داده شود، باید در ردیف مربوط به شناسه C-2 وارد شده و جزئیات آن در بند C-2.3 به دقت ثبت شود.

شناسه D – دریافت یا تخلیه آب توازن از یا به تسهیلات دریافت کننده مستقر در بنادر

1. زمان شروع و مکان دریافت/تخلیه (نام تسهیلات مستقر دولتی)
2. زمان تکمیل
3. عملیات انجام شده (اعم از دریافت یا تخلیه)
4. نام مخازن تحت تاثیر عملیات
5. مجموع مقادیر به متر مکعب و مقدار نهایی باقی مانده در کشتی
6. آیا مطابق با طرح مدیریت آب توازن تأیید شده، انجام شده است؟
7. روش تصفیه آب توازن روی شناور

اگر یک کشتی، آب توازن را از تسهیلات بندری دریافت کرده و عملیات تصفیه توسط BWMS نصب شده بر روی شناور قبل از پر شدن مخازن، انجام شود، در بند 7 باید عبارت "بله، BWMS تأیید شده" مانند مثال 11، ثبت گردد. اسناد مربوطه به عملیات دریافت یا تخلیه آب توازن توسط تسهیلات بندری باید به BWRB پیوست شده و برای بازرسی های بعدی همراه با این کتابچه در دسترس باشد.

شناسه E – دریافت یا تخلیه تصادفی یا سایر حالات دریافت یا تخلیه مستثنی شده

1. زمان شروع و محل نشتی / دریافت / تخلیه (با ذکر نام بندر یا طول و عرض جغرافیایی)
2. زمان تکمیل
3. عملیات انجام شده (اعم از نشتی، دریافت یا تخلیه)
4. نام مخازن تحت تأثیر عملیات
5. مقدار کل آب توازن به متر مکعب
6. توصیف دقیق شرایطی که در آن نشتی، دریافت، تخلیه یا از دست دادن آب توازن رخ داده و دلایل آن به همراه توضیحات کافی در مورد هرگونه روش تصفیه و نکات کلی مرتبط باید ثبت گردد.

منظور از نشتی یا تخلیه تصادفی، حوادثی هستند که بدون دخالت انسان رخ می دهند. از این میان می توان به مواردی همچون نشتی یا تخلیه آب توازن به دلایلی مانند تصادم، برخورد به کف دریا، خرابی سازه ای، خرابی سیستم های لوله کشی و اجزای آن یا خرابی ماشین آلات، اشاره نمود که تمام این موارد باید با شناسه E در کتابچه ثبت گردند.

دریافت یا تخلیه مستثنی شده به عملیاتی گفته می شود که توسط خدمه در شرایط استثنایی به منظور حفظ ایمنی شناور و یا جلوگیری از آلودگی، انجام می شود. لذا، دریافت و انتقال آب تصفیه نشده از تسهیلات ساحلی به مخازن که به منظور خروج شناور از حوضچه های تعمیراتی انجام می شود نیز باید به عنوان شرایط مستثنی شده، تلقی شده و با شناسه E در کتابچه ثبت شود.

شناسه F – خرابی و غیر عملیاتی شدن سیستم مدیریت آب توازن

1. زمان و مکان (نام بندر یا طول و عرض جغرافیایی) خرابی سیستم مدیریت آب توازن
2. عملیات انجام شده (دریافت یا تخلیه را بیان کنید)
3. شرح مشکل (مثلاً نوع هشدار یا سایر توضیحات مرتبط با شرایط به وجود آمده)
4. زمان و مکانی (نام بندر یا طول و عرض جغرافیایی) که سیستم مدیریت آب توازن مجدداً عملیاتی شده است.

منظور از خرابی و غیر عملیاتی شدن سیستم مدیریت آب توازن، شرایطی است که طی آن سیستم خراب و یا خاموش شده و یا هشدار های بحرانی می دهد که نشان دهنده ناکارآمدی و عدم انطباق با استاندارد D-2 خواهد بود. این مورد جدا از اطلاعات و هشدار های معمول سیستم در هنگام کارکرد آن است. در صورتی که این مشکل فوراً برطرف نشود، باید با استفاده از شناسه F در کتابچه ثبت شده و در بند 4 آن تاریخ رفع مسأله نیز درج گردد. در صورتی که حین عملیات دریافت یا تخلیه آب توازن، با شناسه A و B، سیستم دچار خرابی شود، مورد باید مطابق با مثال 17 و شناسه F، در کتابچه ثبت گردد.

غیر عملیاتی شدن سیستم در آبهای چالش برانگیز (مانند آب های گل آلود) باید در بند های 1، 2 و 3 با شناسه F ثبت شده و در بند 3 باید به دقت هشدارهایی را که به دلیل عملکرد سیستم در اینگونه آبها ایجاد شده است، ذکر گردد.

شناسه G – تمیز کاری یا شستشوی مخازن آب توازن، حذف یا تخلیه رسوبات

1. زمان و مکان شروع تمیز کاری/شستشوی مخزن آب توازن، حذف یا تخلیه رسوبات (با ذکر نام بندر یا طول و عرض جغرافیایی)
2. زمان و مکان پایان تمیز کاری / شستشوی مخزن آب توازن، حذف یا تخلیه رسوبات (با ذکر نام بندر یا طول و عرض جغرافیایی)
3. نام مخزن(ها) متأثر از عملیات (نام مخازن طبق طرح مدیریت آب توازن یا BWMP درج گردد.)
4. جزئیات تخلیه به تسهیلات دریافت کننده (مقدار بر حسب متر مکعب و نام تسهیلات دریافت کننده ذکر شود.)
5. جزئیات تخلیه به دریا طبق BWMP (مقدار تخلیه شده بر حسب متر مکعب، کمترین فاصله از نزدیکترین ساحل بر حسب مایل دریایی و حداقل عمق آب بر حسب متر، باید درج گردد.)

رسید عملیات تخلیه رسوبات مخازن آب توازن که توسط تسهیلات بندری یا ساحلی مانند حوضچه های خشک، دریافت شده اند، باید به  BWRB پیوست شده و برای بازرسی های بعدی به همراه این کتابچه در دسترس باشند. در صورتی که شستشوی مخزن آب توازن توسط آب تصفیه شده انجام شود، عملیات تحت شناسه G ثبت گردد و بند های 1، 2، 3 و 5 آن با "عبارت از آب تصفیه شده برای شستشوی مخزن استفاده شده است"، ثبت شود.  

شناسه H – مراحل عملیاتی اضافی و ملاحظات کلی

در صورت غیر عملیاتی شدن و خرابی سیستم های مدیریت آب توازن، مورد با شناسه F ثبت شود. اگر موضوع به دولت و یا بندر گزارش شود، باید در کتابچه نیز وارد گردیده و اگر عملیات بعدی مطابق با طرح اضطراری یا توصیه های مقام مسئول بندری و یا دولتی انجام شود، تمام ورودی ها باید بر اساس موارد اجرا شده ثبت گردد.

در مثال 25، به حالت ورودی عملیاتی که ثبت نشده، مرتبط است. بر این مبنا، تاریخ اول باید مطابق با تاریخ اصلی عملیات و تاریخ دوم طبق تاریخ جاری درج گردد.

در مثال 26، به حالتی اشاره شده است که شناور به دلیل مسائل ایمنی (مانند آب و هوای بد) یا عملیاتی (مانند عبور نکردن مسیر دریانوردی از فاصله بیش از 50 مایل دریایی از نزدیکترین ساحل یا عمق کمتر از 200 متر یا خارج از مناطق تعیین شده تعویض آب توازن)، تعویض آب توازن انجام می دهد.

در مثال 27 با دو سناریوی مربوط به توالی عملیات تصفیه یا تعویض آب توازن می پردازیم.

مثال 27، سناریوی 1: دریافت و تخلیه آب توازن برای کشتی مشمول مقرره D-2

مثال 27، سناریوی 2: دریافت، تعویض و تخلیه آب توازن برای کشتی مشمول مقررات D-1