نگهداری و بازرسی های دوره ای سیستم ثابت اطفای حریق دی اکسید کربن

اساس عملکرد سیستم ثابت اطفای حریق دی اکسید کربن

سیستم‌های اطفای حریق ثابت گازی به دو روش اصلی عمل می‌کنند. اولین روش، کاهش غلظت اکسیژن در محیط اطراف آتش تا حدی که اشتعال غیرممکن شود. دومین روش، مختل کردن واکنش‌های شیمیایی اساسی مورد نیاز برای ادامه گسترش آتش است.

این نوع سیستم‌ها معمولاً مزایای زیادی نسبت به سیستم‌های آبی دارند. به عنوان مثال، آسیب نرساندن به تجهیزات حساس، به خصوص تجهیزات الکترونیکی، کاهش قابل توجه زمان پاکسازی و عملیاتی بودن از جمله مزایای آن‌ها است. با این حال، در کارکرد سیستم ثابت اطفای حریق از نوع گازی، معایبی نیز وجود دارد. بعضی از این معایب عبارتند از:

1. خطرات سلامتی و جانی: برای خدمه در برخی انواع گازها مانند دی اکسید کربن، خطرات سلامتی و جانی وجود دارد.
2. خنک کنندگی کمتر: سیستم‌های ثابت اطفای حریق گازی در مقایسه با سیستم‌های آبی خنک کنندگی کمتری ارائه می‌دهند.
3. محدودیت منابع اطفای حریق: منابع گازی معمولاً محدودتر هستند در مقایسه با منابع بی‌پایانی مانند آب.

به منظور جلوگیری از تولید مجدد گرمای بیش از حد، سیستم ثابت اطفای حریق گازی باید به سرعت فعال شود. همچنین، اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از خروج و پخش گاز و یا باز شدن زودهنگام دریچه‌های مسدودکننده نیز ضروری است. اگر دریچه‌های مسدودکننده زودتر از زمان مناسب باز شوند، امکان ورود هوای تازه و اکسیژن به محیط زیاد می‌شود و خطر آتش‌سوزی مجدد بسیار زیاد خواهد بود.

در سیستم‌های جدیدتر، استفاده از گاز دی اکسید کربن با فشارهای بالا یا پاپین بسیار معمول است. دی اکسید کربن گازی بی‌رنگ و بی‌بو است که در دما و فشار معمولی نارسانای الکتریکی است. این گاز تقریباً 50 درصد از هوا چگال‌تر است و اثر خنک‌کنندگی محدودی دارد. همچنین در صورت تخلیه سریع در محیط منتشر می‌شود.

با توجه به اینکه دی اکسید کربن میزان اکسیژن موجود در محیط را کاهش می‌دهد، می‌تواند منجر به خفگی و مرگ افراد شود. خطرات جانی شدیدی برای حضور انسان در محیط‌هایی با غلظت‌های 6 تا 7 درصد و عموماً در سطوح زیر 10 درصد دی اکسید کربن وجود دارد. در این شرایط، انسان به سرعت هوشیاری خود را از دست می‌دهد. با توجه به خطرات جانی شدید، در صورت استفاده از این سیستم در فضاهای محصور، همه خدمه و افراد باید پیش از رهاسازی، به سرعت خارج شوند.

دی اکسید کربن اصولاً به عنوان عاملی مؤثر برای مقابله با انواع آتش‌سوزی‌ها، از جمله آتش‌سوزی‌های کلاس A (شامل موادی مانند چوب و کاغذ)، کلاس B (شامل مایعات و گازهای قابل اشتعال) و کلاس C (تجهیزات الکتریکی)، عمل می‌کند. اکثر آتش سوزی ها را می توان با کاهش غلظت اکسیژن محیطی به 15 درصد، خاموش نمود که این شرایط با افزایش غلظت حجمی دی اکسید کربن تا حداقل 28.5 درصد، به دست می آید.

باید توجه داشت که دی اکسید کربن برای مقابله با آتش‌سوزی کلاس D (مربوط به فلزات واکنش‌پذیر و مواد حاوی اکسیژن مانند منیزیم، پتاسیم، سدیم و نیترات سلولز) مناسب نیست و برای این کلاس‌ها باید از عوامل و سیستم‌های اطفای حریق دیگر استفاده شود.

خلاصه ای از الزامات سولاس

در این بخش، ما خلاصه ای از تمام مقررات مربوط به سیستم های اطفای حریق ثابت دی اکسید کربن که در کنوانسیون سولاس ذکر شده است، را گردآوری کرده ایم. در اولین قدم، اجازه دهید با انواع سیستم ثابت اطفای حریق بر اساس سولاس شروع کنیم و پس از آن، به ترتیب به قوانین کنوانسیون اشاره خواهیم کرد.

سیستم ثابت اطفای حریق ممکن است هر کدام از موارد مشروح زیر باشد:

1. سیستم ثابت اطفای حریق گازی که مطابق با مفاد کد FSS باشد
2. سیستم ثابت اطفای حریق فومی از نوع انبساط زیاد که مطابق با مفاد کد FSS باشد
3. سیستم ثابت اطفای حریق پاشش آب با فشار ثابت که مطابق با مفاد کد FSS باشد

مقرره 10.5.1 سولاس: فضاهای ماشین آلات A که دیگ های بخار (بویلر) دارای سیستم ایجاد شعله در آنها نصب هستند باید به یکی از سیستم های اطفای حریق ثابت، مجهز گردند. در هر صورت، اگر فضای موتورخانه و بویلر کاملاً از هم جدا نباشند و یا سوخت بویلر به موتورخانه تخلیه شود، می توان این فضاها را به صورت فضای ترکیبی یکپارچه در نظر گرفت.

مقرره 10.5.2 سولاس: فضاهای ماشین آلات A که در آنها موتورهای احتراق داخلی نصب شده اند، باید به یکی از سیستم های اطفای حریق ثابت، مجهز گردند.

مقرره 10.5.3 سولاس: فضاهایی از شناور که در آنها توربین های بخار یا موتور های بخار محصور برای ایجاد نیروی رانش اصلی یا اهداف دیگر، نصب شده اند و مجموع توان خروجی شان 375 کیلو وات یا بیشتر باشد به شرط عدم حضور دائمی خدمه مراقب، باید به یکی از سیستم های اطفای حریق ثابت مجهز گردند.

مقرره 10.7.1 سولاس: فضاهای باری کشتی های مسافربری با ظرفیت ناخالص 1000 تن و بیشتر باید توسط سیستم ثابت اطفای حریق دی اکسید کربن یا گاز خنثی طراحی شده مطابق با کد FSS، محافظت شوند. بدین منظور می توان از سیستم های آتش نشانی ثابت از نوع فوم با انبساط بالا با سطح حفاظت معادل، نیز استفاده نمود.

در مواردی که به دولت صاحب پرچم یک کشتی مسافری اثبات شود که نصب سیستم ثابت اطفای حریق لازم نیست، در حالتی که عموماً شناور به سفرهای کوتاه دریانوردی می رود یا ظرفیت ناخالص آن کمتر از 1000 تن است، می توان از این مقرره چشم پوشی نمود. با این وجود، فضاهای مذکور باید به پوشش های فولادی دریچه ها و تجهیزات موثر برای بستن تمامی هواکش ها و منافذ، مجهز شوند. این مورد باید به تأیید دولت صاحب پرچم شناور برسد.

در ارتباط با انبارهای کشتی های باری با ظرفیت ناخالص 2000 تن و بیشتر، به استثنای فضاهای Ro-Ro و حمل خودرو، نصب سیستم های ثابت اطفای حریق دی اکسید کربن یا گاز خنثی (با مشخصات کد FSS) الزامی می باشد. همچنین می توان از سیستم های اطفای حریق معادل نیز استفاده نمود.

مقرره 10.7.2 سولاس: کشتی هایی که کالاهای خطرناک حمل می کنند باید در انبارهای خود، از سیستم ثابت اطفای حریق دی اکسید کربن یا گاز خنثی مطابق با کد FSS، استفاده نمایند. لازم به ذکر است که با دریافت تأییدیه از دولت صاحب پرچم، می توان از سیستم های اطفای حریق معادل و متناسب با بارهای حمل شده، استفاده کرد.

مقرره 10.9 سولاس: فضای نصب پمپ های تخلیه و بارگیری (COP) باید به سیستم ثابت اطفای حریق مجهز شوند، به گونه ای که از موقعیتی خارج از آن، بتوان سیستم را عملیاتی نمود. این فضا ها (Cargo Pump Rooms) باید مشابه با فضای ماشین آلات A به سیستم مناسب ثابت اطفای حریق مجهز شوند.

به منظور درک عمیق‌تر مشخصات مهندسی سیستم‌های اطفای حریق ثابت، توصیه می‌شود که کد FSS را مطالعه کنید.

راهنمای نگهداری و بازرسی سیستم های ثابت اطفاء حریق دی اکسید کربن

در این بخش به حداقل سطح توصیه شده تعمیر و نگهداری و بازرسی سیستم های ثابت اطفای حریق از نوع دی اکسید کربن، می پردازیم. هدف از بازرسی و نگهداری سیستم، اطمینان از آماده به کار بودن آن بر اساس مقرره SOLAS CH.II-2/Reg. 14.2.1.2 است. بدین منظور، نگهداری و بازرسی های دوره ای این سیستم ها، باید مطابق با برنامه تعمیر و نگهداری شناور که آن هم باید به نوبه خود در سیستم مدیریت ایمنی کشتی گنجانده می شود، انجام بگیرد.  یکی از نکات مهم در برنامه مذکور، توصیه های سازنده سیستم بوده و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. روش ها و دستورالعمل های نگهداری و بازرسی
2. برنامه های مورد نیاز برای نگهداری و بازرسی های دوره ای
3. فهرست قطعات یدکی توصیه شده
4. سوابق بازرسی و نگهداری سیستم، از جمله اقدامات اصلاحی انجام شده برای حفظ آن در شرایط عملیاتی

بر این مبنا، در جدول زیر به حداقل الزامات بازرسی دوره ای سیستم های ثابت اطفای حریق در بازه های هفتگی، ماهانه، سالانه، دوسالانه، پنج ساله و ده ساله، اشاره خواهیم کرد.